Το κλάδεμα δέντρων πραγματοποιείται για διάφορους λόγους: στα νεαρά δέντρα γίνεται για να δημιουργηθεί μια δομή που θα υποστηρίζει το βάρος των καρπών, ενώ στα ώριμα δέντρα γίνεται για να βελτιωθεί η έκθεση στο ηλιακό φως και να διατηρηθεί η ισορροπία μεταξύ βλαστικών και αναπαραγωγικών λειτουργιών. Άλλοι σκοποί του κλαδέματος περιλαμβάνουν τη μείωση της ευπάθειας ή την ευκολία ελέγχου παρασίτων και ασθενειών, τον έλεγχο της ανάπτυξης και παραγωγικότητας των ηλικιωμένων δέντρων μέσω αναζωογονητικού κλαδέματος, και τη μείωση της παρενιαυτοφορίας.
Η αυστηρή κλάδευση μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική απώλεια αποθηκευμένης ενέργειας στους φυτικούς ιστούς, καθώς αφαιρούνται τμήματα που παράγουν υδατάνθρακες. Στις ελιές, η άνθηση ξεκινά το καλοκαίρι/φθινόπωρο του προηγούμενου έτους και η διαφοροποίηση των ανθικών οφθαλμών αρχίζει αργά το χειμώνα μετά από μια περίοδο με μειωμένες θερμοκρασίες. Έτσι, ο αριθμός των συστάδων των ανθέων δεν σχετίζεται με το κλάδεμα, και δεν φαίνεται να αυξάνει την καρπόδεση, η οποία εξαρτάται από την ποιότητα τους.
Μετά την πλήρη άνθηση, παρατηρείται μαζική αποβολή ανθέων και νεαρών καρπών λόγω ανταγωνισμού για αποθέματα. Τα δέντρα ξαναρχίζουν τη φωτοσυνθετική τους δραστηριότητα μετά το χειμερινό ψύχος, συνήθως τον Απρίλιο. Τα κλαδεμένα δέντρα δεν έχουν απαραίτητα περισσότερη διαθέσιμη ενέργεια για υψηλότερα ποσοστά καρπόδεσης, αφού επενδύουν τους πόρους τους στην αποκατάσταση της φωτοσυνθετικής ικανότητας. Όσο πιο αυστηρό είναι το κλάδεμα, τόσο μεγαλύτερο είναι το μήκος των νέων βλαστών και ο αριθμός των φύλλων ανά βλαστό, τα οποία είναι κρίσιμα για την καλλιέργεια της επόμενης χρονιάς.
Στις μεσογειακές περιοχές και σε οπωρώνες με βροχή, το διαθέσιμο νερό περιορίζει τη βλαστική ανάπτυξη των δέντρων. Η ελιά προσαρμόζεται σε συνθήκες στρες μέσω μορφολογικών και δομικών προσαρμογών που μειώνουν την απώλεια νερού. Το κλάδεμα αυξάνει την αναλογία ρίζας/βλαστού και ενισχύει τις συνθήκες νερού του εναπομείναντος φυλλώματος, επιτρέποντας την αύξηση στο μήκος των βλαστών.
Το αυστηρό κλάδεμα μειώνει την απόδοση της ελιάς, αλλά τα δέντρα δείχνουν πλαστικότητα και αντέχουν το ελαφρύ έως μέτριο κλάδεμα χωρίς σημαντική μείωση στην παραγωγικότητα. Σε αρδευόμενους οπωρώνες, τα κλαδεμένα δέντρα ίσως αντιμετωπίσουν δυσκολία στην παραγωγή συγκριτικά με τα μη κλαδεμένα δέντρα, δεδομένου ότι ο δείκτης φυλλικής επιφάνειας και η ακτινοβολία είναι σημαντικοί περιοριστικοί παράγοντες.
Η βιβλιογραφία αναφέρει συχνά τα πλεονεκτήματα του κλαδέματος, αλλά δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να δείχνουν αύξηση της παραγωγής λόγω κλαδέματος. Το αυστηρό κλάδεμα προκαλεί μικρότερη απώλεια απόδοσης όταν πραγματοποιείται μετά από ένα «on» έτος, καθώς το επόμενο έτος θα ήταν φτωχό ούτως ή άλλως. Αντίθετα, σε ένα «off» έτος, το αυστηρό κλάδεμα μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση.
Τα αυστηρά κλαδεμένα δέντρα παράγουν μεγαλύτερους καρπούς, πιθανώς λόγω λιγότερων καρπών και λιγότερων σημείων απορρόφησης πόρων. Η συγκομιδή μπορεί να γίνει δύσκολη σε μη κλαδεμένα δέντρα λόγω της πυκνής φυλλωσιάς που ευνοεί παράσιτα και ασθένειες.
Συμπερασματικά, το ελαφρύ έως μέτριο κλάδεμα είναι ευεργετικό και προσαρμόζεται για διάφορους σκοπούς, ενώ το αυστηρό κλάδεμα πρέπει να αποφεύγεται και να εκτελείται μόνο μετά από ένα «on» έτος.
Βιβλιογραφία
Agric For, T. J., Ângelo RODRIGUES, M., Ilídio LOPES, J., Queirós FERREIRA, I., & Arrobas, M. (2018). Turkish Journal of Agriculture and Forestry Olive tree response to the severity of pruning. https://doi.org/10.3906/tar-1708-56
Bacelar, Eunice A., Correia, C. M., Moutinho-Pereira, J. M., Gonçalves, B. C., Lopes, J. I., & Torres-Pereira, J. M. G. (2004). Sclerophylly and leaf anatomical traits of five field-grown olive cultivars growing under drought conditions. Tree Physiology, 24(2), 233–239. https://doi.org/10.1093/TREEPHYS/24.2.233
Bacelar, Eunice Areal, Moutinho-Pereira, J. M., Gonçalves, B. C., Lopes, J. I., & Correia, C. M. (2009). Physiological responses of different olive genotypes to drought conditions. Acta Physiologiae Plantarum, 31(3), 611–621. https://doi.org/10.1007/S11738-009-0272-9/TABLES/5
Cuevas, J., Pinney, K., & Polito, V. S. (1999). Flower differentiation, pistil development and pistil abortion in olive (Olea europaea L. ’manzanillo’). Acta Horticulturae, 474, 293–296. https://doi.org/10.17660/ACTAHORTIC.1999.474.59
Cuevas, J., Rapoport, H. F., & Rallo, L. (1995). Relationship among Reproductive Processes and Fruitlet Abscission in “Arbequina olive.” Relationship among Reproductive Processes and Fruitlet Abscission in “Arbequina Olive,” 9(2), 1000–1005. https://doi.org/10.1400/14390
Fernandez-Escobar, R., Benlloch, M., Navarro, C., & Martin, G. C. (1992). The Time of Floral Induction in the Olive. Journal of the American Society for Horticultural Science, 117(2), 304–307. https://doi.org/10.21273/JASHS.117.2.304
Gregoriou, C. (2009). Tree training and pruning methods. https://scholar.google.com/scholar?hl=el&as_sdt=0%2C5&q=Gregoriou+C+%282009%29.+Tree+training+and+pruning+methods.+In%3A+Olive+GAP+Manual%3A+Good+Agricultural+Practices+for+the+Near+East+%26+North+Africa+Countries.+Association+of+Agricultural+Research+Institute+in+the+Near+East+and+North+Africa.+Food+and+Agriculture+Organization+of+the+United+Nations+%28FAO%29%2C+Rome%2C+Italy.&btnG=
Martin, G., Ferguson, L., & Sibbett, G. (2005). Flowering, pollination, fruiting, alternate bearing and abscission. https://scholar.google.com/scholar?hl=el&as_sdt=0%2C5&q=Martin+GC%2C+Ferguson+L%2C+Sibbett+GS+%282005%29.+Flowering%2C+pollination%2C+fruiting%2C+alternate+bearing%2C+and+abscission.+In%3A+Sibbett+GS%2C+Ferguson+L%2C+editors.+Olive+Production+Manual%2C+2nd+ed.+Oakland%2C+CA%2C+USA%3A+University+of+California%2C+Agriculture+and+Natural+Resources%2C+Publ.+3353%2C+pp.+49-54.&btnG=
Pinney, K., & Polito, V. S. (1990). FLOWER INITIATION IN âMANZANILLOâ OLIVE. Acta Horticulturae, 286, 203–206. https://doi.org/10.17660/ACTAHORTIC.1990.286.41
Rallo, L., & Fernandez-Escobar, R. (1986). Influence of cultivar and flower thinning within the inflorescence on competition among olive fruit. https://agris.fao.org/agris-search/search.do?recordID=US8607707
Rallo, L., & Martin, G. (1981). Relationship between abnormal embryo sac development fruitfulness in olive. https://scholar.google.com/scholar?hl=el&as_sdt=0%2C5&q=Rallo+L%2C+Martin+GC%2C+Lavee+S+%281981%29.+Relationship+between+abnormal+embryo+sac+development+and+fruitfulness+in+olive.+J+Amer+Soc+Hort+Sci+106%3A+813-817.&btnG=
Rallo, L., & Martin, G. C. (1991). The Role of Chilling in Releasing Olive Floral Buds from Dormancy. Journal of the American Society for Horticultural Science, 116(6), 1058–1062. https://doi.org/10.21273/JASHS.116.6.1058
Therios, I. (2008). Olives . https://www.cabi.org/bookshop/book/9781845934583/
Tombesi, A. (2013). Advances in harvesting and pruning of olive trees. https://scholar.google.com/scholar?hl=el&as_sdt=0%2C5&q=Tombesi+A+%282013%29.+Advances+in+harvesting+and+pruning+of+olive+trees.+La+Rivista+di+Scienza+dell’Alimentazione+%28J+Food+Sci+Nutr%29+1%3A+97-103.+&btnG=
Vossen, P. (2007). Site, varieties and production systems for organic olives. Organic Olive Production Manual.